GƯƠNG MẶT KHÁC CỦA NGHÈO ĐÓI

Theo Hội cứu trợ Công giáo Pháp (Secours catholique), được đăng trên tờ nhật báo Công giáo La Croix, ngày 8 tháng 11, mức độ gia tăng nghèo đói “thường do thiếu mối tương quan con người”. Ghi nhận này được thực hiện trong phạm vi hoạt động của Hội cứu trợ Công giáo Pháp (thực tiễn, chứ không phải lý thuyết), nhưng đây chính là mấu chốt để giải thích sự nghèo đói trong thế giới hôm nay.

Giáo hội Công giáo đã nhiều lần khẳng định : thế giới hôm nay không thiếu của cải vật chất, nhưng thiếu tính hợp lý trong việc phân chia tài sản chung và sự liên đới giữa con người với nhau. Người ta muốn sở hữu hơn là chia sẻ, toan tính hơn là vô vị lợi, hưởng thụ nhiều hơn nữa hơn là tiết độ… Có điều trào lưu xã hội hôm nay đang đưa con người đi theo hướng này.

Nghèo đói vì “thiếu mối tương quan con người” là do tư tưởng đặt giá trị thượng thặng đối với vật chất (hiện tượng xã hội) : mọi giá trị đều quy về giá trị vật chất. Những người nghèo, những nước nghèo không được đánh giá ngang hàng với những người và nước khác (giàu hơn), cũng như không được lắng nghe và đón nhận như những người và nước khác (thực tế trong các mối quan hệ và thương thảo). Xem chừng “chủ thuyết duy vật chất” và “chủ nghĩa xã hội” không thể song hành với nhau, cho dù người ta muốn gom chúng lại trong cùng một tư tưởng chính trị.

Nghèo đói do “thiếu mối tương quan con người” là thứ nghèo đói nhân bản, tinh thần, văn hóa và tri thức. Chúng ta cũng có thể nói theo cách khác, nghèo đói – do “thiếu mối tương quan con người” xuất phát từ sự nghèo nàn nhân bản, tinh thần, văn hóa và tri thức. Chúng ta thường nghe nói : “Bần cùng (nghèo vật chất) sinh đạo tặc”, nhưng cái nghèo “tinh thần” lại làm cho con người trở nên “bần cùng” gấp bội. Nhiều người nghèo vật chất nhưng lại giàu về đời sống nhân bản, tinh thần, văn hóa và tri thức. Chính cái nghèo, nhưng giàu này là nền tảng của xã hội.

Trần Văn Khuê, aa