TRÁI TIM HIỂU BIẾT

Chúng ta nghe quen câu nói nổi tiếng của triết gia người Pháp, Blaise Pascal (1623-1662) : “Trái tim có lý lẽ riêng mà lý trí không thể lý giải”. Nhưng, lý lẽ riêng của trái tim là gì ? Đó phải chăng là cảm xúc và sự lựa chọn của nó ? Quả thật, cảm xúc của trái tim dạt dào và sự lựa chọn cũng rất riêng tư. Đứng trước một tuyệt phẩm hai người bạn thân không có cùng cảm xúc và cũng ít có sự lựa chọn chung. Đó là lý lẽ của trái tim !

Tuy nhiên, nếu như trái tim gắn liền với cảm xúc thì cung bậc của nó cũng rất biến tấu và không mấy cố hữu. Trái tim vần xoay như thể thiên nhiên theo bốn mùa xuân – hạ - thu - đông. Trái tim nồng ấm, trái tim giá lạnh ; trái tim của sự nhiệt huyết và của sự hững hờ.

Trước Pascal, Augustinô (354-430), giám mục thành Hippone (Bắc Phi) lại nói về “trái tim hiểu biết”. Đó là trái tim của lý trí và biết lắng nghe. Nó không chỉ đập theo nhịp đập cảm xúc mà còn nhịp đập của sự hiểu biết. Nó là nơi của kinh nghiệm hiện sinh. Kinh nghiệm này đưa ta đi xa hơn trong việc tìm ý nghĩa cuộc sống. Cuộc hành trình tìm kiếm này được thực hiện bằng cả lý trí lẫn cảm xúc. Như bất chợt một ý nghĩ, một cảm xúc nào đó làm trái tim rung động và thúc đẩy ta tìm kiếm. Việc tìm kiếm lớn lao nhất là đi tìm ý nghĩa cuộc sống và Đấng mời gọi ta đến với điều thiện hảo.

Gần chúng ta, trong thời đại trái ngược giữa khuynh hướng đa cảm - người ta dễ bị kích động bởi hình ảnh và lý trí độc đoán, Đức Giáo Hoàng Bênêđíctô XVI trong thông điệp Caritas in veritate (Yêu thương trong sự thật, 2009) nhấn mạnh mối tương quan hỗ tương mang tính xây dựng giữa hai yếu tố “tình yêu” và “sự thật”. Tình yêu không chỉ cảm xúc, nhưng còn “yêu thương trong sự thật”. Sự thật không chỉ là thứ nguyên lý xơ cứng, nhưng là nhịp đập của trái tim biết lắng nghe.

Tóm lại, trái tim hiểu biết mách bảo con người tìm kiếm sự khôn ngoan. Hơn nữa, theo truyền thống Kinh Thánh, đức không ngoan phản ảnh dung mạo Đấng Tối Cao. Quả vậy, sách Khôn ngoan nói về đức khôn ngoan bằng từ ngữ sau : “Đức Khôn Ngoan là kho báu vô tận cho con người. Chiếm được Đức Khôn Ngoan là được nên bạn hữu với Thiên Chúa, và được Người tin cậy, vì đã tiếp nhận lời dạy dỗ bảo ban” (Kn 7,14). Trái tim hiểu biết là trái tim của người tìm kiếm Thiên Chúa.

Trần Văn Khuê