KINH NGHIỆM THỜI GIAN, KINH NGHIỆM VỀ SỰ HIỆN HỮU

Sự vận hành thời gian được rút gọn cách dễ hiểu hơn theo nguyên lý vật lý. Cách tính thời gian không chỉ chiếu theo sự chuyển vần thiên nhiên : Xuân – Hạ – Thu – Đông, nhưng còn thuộc phạm trù quy ước mang tính khoa học. Tuy nhiên, thời gian còn là khái niệm triết học rộng lớn bao trùm kinh nghiệm hiện sinh. Thời gian vật lý, nhưng còn là tâm lý và tâm linh. Hơn nữa, nó còn được soi chiếu dưới ánh sáng niềm tin tôn giáo : khởi nguyên và cánh chung ; khởi đầu và kết thúc ; bất biến và vô cùng. Cuộc sống con người là sự trải nghiệm về thời gian. Kinh nghiệm con người về thời gian vừa là hữu hạn và vô hạn.

Kinh nghiệm thời gian như kinh nghiệm về sự hữu hạn

Theo dòng thời gian mọi sự trở nên phôi phai và theo dòng thời gian mọi vật trở nên hao mòn. Đó là kinh nghiệm thuần túy của con người về thời gian. Với thời gian hình như tất cả đi về hồi kết thúc và lùi vào dĩ vãng. Không còn tuổi thơ hồn nhiên tung cánh thiên thần, không còn tuổi trẻ tràn đầy sức sống, không còn cái tuổi của sự nghiệp công danh đầy tham vọng. Tất cả chỉ còn là hoài niệm. Niềm đam mê cuộc sống nhiều lúc cũng cạn dần và mối tương quan con người cũng mai một.

Người ta chạy đua với thời gian và chiến đấu với nó. Cuối cuộc đua con người mệt mỏi. Lúc dừng lại trong giây lát ta thấy bất lực, tất cả đều vô nghĩa, cảm thấy hối tiếc. Kiếp con người không thể vượt khỏi cái hữu hạn trong thời gian. Câu hỏi cuối cùng về con người cũng là câu hỏi về chính tôi : tôi là ai và sống cho điều gì khi không thể níu kéo thời gian cũng không thể vượt thời gian ? Đó là kinh nghiệm về sự hữu hạn.

Kinh nghiệm thời gian như kinh nghiệm về sự vô tận

Tuy nhiên, kinh nghiệm về thời gian còn là kinh nghiệm về sự vô tận. Trải nghiệm từng biến cố luôn độc đáo. Ta đi từ ngạc nhiên này tới ngạc nhiên khác mà không bao giờ được định trước. Thời gian như sự đổi mới vô tận. Nó đưa ta vào thế giới và vũ trụ bao la, nơi đó khát khao tìm kiếm hạnh phúc vô biên. Mối tương quan thì hữu hạn, nhưng tình yêu thì vô hạn trong sự vô tận của thời gian.

Thời gian là thứ, cái và điều lớn lao hơn ta. Ta để mình cuốn hút vào trong đó và cảm nghiệm nó. Thời gian không chỉ hôm nay mà còn ngày mai và mãi mãi. Cái hữu hạn thời gian con người người được bao trùm bởi sự vô hạn. Ta là điểm nhấn và điểm sáng trong dòng vô tận thời gian. Con người nhỏ bé, nhưng lớn chan hòa trong cái vô tận.

Kinh nghiệm về sự vô tận là kinh nghiệm tìn kiếm cái vượt khỏi chúng ta, nhưng ta vẫn luôn tìm nó. Chính đều này đưa tra ra khỏi ý tưởng thời gian vật lý để đi vào kinh nghiện về sự hiện hữu. Sự hiện hữu trong thời gian, nhưng vượt thời gian. Đó là điều đưa ta tới ý tưởng về huyền nhiệm cuộc sống : mong manh như sợi tơ hồng, nhưng lung linh như dải ngân hà trong vũ trụ bao la và sự vô tận.

Kinh nghiệm thời gian là kinh nghiệm về sự hiện hữu !

Trần Văn Khuê