Ngày
12 tháng 11 vừa qua (2013) Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc bầu 14 thành viên mới,
trong đó có Việt Nam, vào Hội Đồng Nhân Quyền với nhiệm kỳ ba năm (2014-2017).
Việt Nam – thành viên mới, nằm trong danh sách các quốc gia (Trung Quốc, Nga, Cuba, Ả Rập Xê Út…) gây nhiều tranh cãi
về vấn đề nhân quyền trong nước. Chính vì
thế việc trúng cử này gây ngạc nhiên và làm phẫn nộ nhiều tổ chức và cá nhân đấu
tranh cho nhân quyền trên toàn thế giới[1]
như trước đó họ đã từng lên tiếng phản đối[2] vì
những vụ vi phạm nhân quyền[3].
Hội
Đồng Nhân Quyền Liên Hiệp Quốc – được thành lập vào năm 2006 và được ghi nhận
có nhiều chia rẽ nội bộ do các hồ sơ nhân quyền[4],
không phải là cơ quan quyền lực có tính chất hành pháp, nhưng cũng không thể là
sân chơi chính trị rẻ tiền mà nơi đó các thành viên có thể ngẫu hứng phát biểu
theo cách của nguyên Chủ tịch
nước CHXHCN Việt Nam, Nguyễn Minh Triết, phát biểu tại Cuba trong chuyến viếng thăm của
ông vào tháng 10 năm 2009 : “Có người ví von : Việt Nam và Cuba như là trời đất
sinh ra, một anh ở phía Đông, một anh ở phía Tây. Chúng ta thay nhau canh giữ
hòa bình cho thế giới. Cuba thức thì Việt Nam ngủ ; Việt Nam gác thì Cuba ngủ”[5] ? Bởi
lẽ, đó là Hội Đồng Nhân Quyền Liên Hiệp Quốc !
Hội Đồng Nhân Quyền Liên Hiệp Quốc
: trường huấn luyện nhân quyền hơn là cơ quan bảo vệ nhân quyền ?
Nhìn
vào danh sách các thành viên thuộc Hội Đồng Nhân Quyền Liên Hiệp Quốc (nhiệm kỳ
2014-2017) chúng ta có cảm giác hội đồng này là trường huấn luyện nhân quyền
hơn là cơ quan bảo vệ nhân quyền. Từ cái nhìn tích cực nhất có thể, Hội Đồng
Nhân Quyền – theo cơ cấu tổ chức, vận hành theo tiêu chí cả về nội dung và hình
thức : tập hợp thành viên tham gia vào công việc bảo vệ nhân quyền, và là nơi
nhận thức về giá trị con người bất khả xâm phạm, cần được tôn trong xã hội dân
sự. Nếu nó không là tổ chức hành động cụ thể thì ít ra cũng là diễn đàn về nhân
quyền nhằm hạn chế rủi ro phát biểu theo “ngẫu hứng” ngay từ nơi các thành viên,
như cách của “nữ chính trị gia” Việt Nam, bà Nguyễn Thị Đoan – Phó Chủ tịch nước
Việt Nam (2007 - ) tuyên bố : “Nhà
nước ta là Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân và vì
nhân dân, biết kế thừa những tinh hoa dân chủ của các Nhà nước pháp quyền trong
lịch sử và đã, đang phát triển lên tầm cao mới, khác hẳn về bản chất và cao
hơn gấp vạn lần so với dân chủ tư sản”[6].
Không tranh cãi về lời tuyên bố này của bà Phó Chủ tịch nước, nhưng chúng ta
nhìn vào số liệu mà nhà báo Phạm Chí Dũng đưa ra về việc sửa đổi Hiến pháp 1992
của Nước Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam thì phát biểu trên đây của bà Nguyễn
Thị Đoan quả thật là “ngẫu hứng”[7] !
Tuy nhiên, nếu chúng ta nhìn nhận quan điểm của Emmanuel Kant, triết gia người
Đức (1724 – 1804) : “Tự do và dân chủ nhờ giáo dục”, Hội Đồng Nhân Quyền Liên
Hiệp Quốc có thể là trường huấn luyện nhân quyền. Nó vừa là sân chơi chính trị,
vừa là diễn đàn mà nơi đó chúng ta hy vọng các thành viên “làm việc” nghiêm túc
theo tinh thần “Hiến chương” của Liên Hiệp Quốc : “thăng tiến nhân quyền”[8].
Trường huấn luyện không thiếu rủi
ro
Cái
nhìn tích cực này không thể loại trừ rủi ro về “phản ứng phụ” từ cơ cấu nhân sự
của Hội Đồng Nhân Quyền trên bình diện quốc tế cũng như quốc gia. Nhận định của
“Hội phóng viên không biên giới” ngay sau khi các thành viên mới của Hội Đồng
Nhân Quyền được bầu : “Kể từ đây nguy cơ liên minh chống lại tự do thông tin trở
nên thực sự. Trong tổng số 47, có khoảng 20 thành viên nằm ở vị trí trên một
trăm trong bảng xếp hạng về tự do báo chí của Hội phóng viên không biên giới [Cuba
: 171 ; Việt Nam : 172 ; Trung Quốc : 173]. Cơ cấu mới này gây lo ngại là các
nước thành viên công cụ hóa Hội đồng nhằm chống lại cách dữ tợn hơn việc thăng
tiến và bảo vệ nhân quyền”[9]. Hay
như đánh giá của Đoàn Xuân Lộc trong bài viết “VN vào Hội đồng nhân quyền để
làm gì ?” : “che đậy hồ sơ nhân quyền kém cỏi của mình” [10] ?
Điều này nguy cơ tầm thường hóa “quyền con người”.
Lời nguyền
Mọi
con dân Đất Việt thiện chí mãi khát vọng xây dựng xã hội “phát triển lên tầm
cao mới”, nơi đó đời sống con người mang chiều kích tinh thần, vật chất, tri thức,
văn hóa, đạo đức và tôn giáo được thăng tiến.
Trần Văn Khuê
[1] X. Reporters sans frontières, « Election des
nouveaux membres du conseil des droits de l’homme » (http://fr.rsf.org/election-des-nouveaux-membres-du-08-11-2013,45442.html).
[2] X. Thụy My, « Hội Đồng Nhân Quyền Liên Hiệp Quốc sẽ
chấp nhận Việt Nam ? » (http://www.viet.rfi.fr/viet-nam/20131112-hoi-dong-nhan-quyen-lien-hiep-quoc-se-chap-nhan-viet-nam).
[3] X. Tú Anh, « Ân Xá Quốc Tế tố cáo Việt Nam gia tăng
đàn áp nhân quyền » (http://www.viet.rfi.fr/viet-nam/20131107-an-xa-quoc-te-to-cao-viet-nam-gia-tang-dan-ap-nhan-quyen).
[4] X. Đoàn Xuân Lộc, “VN vào Hội Đồng Nhân Quyền để làm gì ?”
(http://www.bbc.co.uk/vietnamese/forum/2013/11/131115_un_human_rights_council_why.shtml).
[6] Lời phát biểu này được đăng trên
báo Nhân Dân, ngày 05 tháng 11 năm
2011 (http://vi.wikipedia.org/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Th%E1%BB%8B_Doan).
[7] Nhà báo Phạm Trí Dũng trả lời Ban
Việt ngữ đài RFI : “Theo kết quả cuộc khảo sát chỉ số công lý 2012 do Chương trình Phát triển Liên Hiệp Quốc (UNDP) tại Việt Nam, cùng với Hội Luật gia Việt Nam, Trung tâm Nghiên cứu Phát triển và Hỗ trợ Cộng đồng, thì 42,4% dân chúng Việt Nam không biết gì về Hiến pháp, hoặc chưa
bao giờ nghe nói đến Hiến pháp ! Số 57,6% còn lại là những người biết Hiến pháp là gì, hoặc đã từng nghe nói tới Hiến pháp, thì trong đó có tới 23% không hề biết Việt Nam đang tổ chức góp ý sửa đổi Hiến pháp. Thế thì làm sao có thể nói là tuyệt đại dân chúng đồng tình với bản Dự thảo Hiến pháp mới ?” (x. Thụy My, “Hiến pháp mới : cơ hội cuối cho một Quốc
hội” : http://www.viet.rfi.fr/viet-nam/20131114-hien-phap-co-hoi-cuoi-cung-cho-quoc-hoi).
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét