ĐÔI ĐIỀU GHI NHẬN TỪ BÁO CHÍ

Thông tin đại chúng là một trong những thành tố làm phát triển xã hội. Đặc biệt công nghệ thông tin kỹ thuật số đã làm cuộc cách mạng truyền thông trong kỷ nguyên chúng ta. Ngoài khía cạnh tiêu cực như mất khả năng kiểm soát và kiểm chứng nguồn thông tin, chúng ta có thể nói thông tin đại chúng hôm nay mau lẹ và hiệu quả. Chúng góp phần thăng tiến con người trong việc cổ võ giá trị nhân bản và lên án những gì chống lại con người cũng như giúp tiến trình dân chủ hóa đời sống xã hội. Chúng thực sự đảm nhận sứ mệnh lớn lao là giáo dục như quan điểm của Emmanuel Kant.

Tuy nhiên, mặt khác chúng cũng bị sử dụng như công cụ chính trị. Lúc đó chúng không còn là chính nó, nhưng trở thành nô lệ của thứ chủ nghĩa không tưởng cực đoan mù quáng, thiếu cởi mở và khát khao tìm kiếm chân – thiện – mỹ. Dung mạo của nó có thể bị nhận diện khi chúng ta tham khảo và đối chiếu. Các ví dụ sau đây chưa đủ để kết luận điều được nêu ra trên đây, nhưng cho phép chúng ta đặt câu hỏi về tính giáo dục mà mục tiêu của nó là nhắm tới nền nhân bản và đạo đức trong từng nội dung truyền thông.

Các trích đoạn thông tin trình bày dưới đây về những sự kiện gần đây từ vào đầu tháng 12 (2013) tới nay. Cột bên trái trích đăng báo chí Việt Nam và cột bên phải trích đăng báo chí Pháp.

Trung Quốc giám sát oanh toạc cơ Mỹ trên biển Hoa Đông "Quân đội Trung Quốc giám sát toàn bộ quá trình, kịp thời nhận biết và phán đoán đó là máy bay của Mỹ. Trung Quốc có khả năng thực hiện quyền kiểm soát tại vùng không phận này", AFP dẫn lời Đại tá Cảnh Nhạn Sinh, người phát ngôn Bộ Quốc phòng Trung Quốc.                      (http://vnexpress.net/tin-tuc/the-gioi/trung-quoc-giam-sat-oanh-tac-co-my-tren-bien-hoa-dong-2916068.html).	Đọ sức trên Biển Hoa Đông : Trung Quốc bất lực trước đòn thị uy của Mỹ « Quân đội Trung Quốc đã theo dõi toàn bộ quá trình bay (của hai chiếc B-52), đã thực hiện trong một thời hạn hợp lý việc nhận dạng và xác định rõ đó là loại máy bay Mỹ nào ». Trên đây là nội dung thông cáo vào hôm nay, 27/11/2013, của Bộ Quốc phòng Trung Quốc, liên quan đến sự kiện hai pháo đài bay B-52 của Mỹ đã đột nhập mà không hề báo trước vào vùng phòng không mà Bắc Kinh vừa thành lập bao trùm không phận quần đảo Senkaku/Điếu Ngư trên Biển Hoa Đông. Phản ứng này được coi là một lời thừa nhận sự bất lực của Bắc Kinh trong việc buộc nước khác công nhận hành vi đơn phương mở rộng khu vực vùng gọi là « nhận dạng và phòng không » của Trung Quốc nhằm áp đặt chủ quyền của họ trên một vùng cho đến nay vẫn được coi là không phận quốc tế. (http://www.viet.rfi.fr/chau-a/20131127-do-suc-tren-bien-hoa-dong-trung-quoc-bat-luc-truoc-don-thi-uy-cua-my)
Học sinh Việt Nam xếp hạng cao hơn Anh, Mỹ Chương trình đánh giá học sinh quốc tế PISA 2012 vừa công bố kết quả khảo sát, theo đó, học sinh Việt Nam xếp thứ 17 về Toán trên tổng số 65 nước tham gia. Vị trí này cao hơn nước Mỹ và Vương quốc Anh.  (http://vnexpress.net/tin-tuc/thoi-su/giao-duc/hoc-sinh-viet-nam-xep-hang-cao-hon-anh-my-2918919.html).	Giáo dục, làm sao nước Pháp có thể phục hồi Kết quả khảo sát PISA cho thấy học sinh Pháp thụt lùi về khả năng toán học và hơn bao giờ hết vô địch về sự mất cân bằng. Vincent Peillon, Bộ trưởng giáo dục, nhận định « kết quả này là không thể chấp nhận được ». Về phần mình, Thủ tướng Jean-Marc Ayrault đánh giá đó là “cú điện gật”. Hệ thống giáo dục của chúng ta có thể vượt dốc ? Các chuyên gia và giáo viên đề xuất đường hướng nghiên cứu. (http://www.la-croix.com/Famille/Education/Education-comment-la-France-peut-rebondir-2013-12-03-1070543). Khảo sát PISA : “Không giúp giảm thiểu, hệ thống học đường chúng ta làm gia tăng chênh lệch trình độ” Pháp vừa nhận được kết quả rất tồi từ PISA, được tổ chức bởi OCDE. Ấn bản 2012, vừa mới được công bố vào ngày 03 tháng 12, xác nhận tính chất chắc chắn của khảo sát trước đây : tính mất cân đối của hệ thống học đường chúng ta. Đó là hệ thống đào sâu sự khác biệt giữa “học sinh tốt” và “học sinh xấu”. Nó giúp con em công nhân viên chức và giáo viên thành công, nhưng lại không phải cho những học sinh xuất thân từ giới trung lưu và lao động. (http://www.lemonde.fr/ecole-primaire-et-secondaire/article/2013/12/04/loin-de-reduire-les-differences-de-niveau-notre-college-les-accroit_3524945_1473688.html?xtmc=education&xtcr=22).
Việt Nam tăng 7 bậc trong xếp hạng chống tham nhũng Tổ chức Minh bạch Quốc tế (TI) hôm nay công bố bảng xếp hạng chống tham nhũng toàn cầu, trong đó Việt Nam đứng thứ 116, tăng 7 bậc so với năm ngoái. (http://vnexpress.net/tin-tuc/the-gioi/viet-nam-tang-7-bac-trong-xep-hang-chong-tham-nhung-2918470.html). Bảng xếp hạng về tham nhũng : Việt Nam đứng thứ 116/177 Trong năm 2013, Việt Nam giành được 31 điểm. Với số này điểm này đã đưa Việt Nam vào vị trí thứ 116. Trong khi đó, các quốc gia láng giềng của Việt Nam cũng không nhận được thứ hạng cao. Lào được 26 điểm, xếp thứ 140. Campuchia được 20 điểm, xếp ở vị trí 160. Thái Lan được 35 điểm, xếp thứ 102. Trung Quốc được 40 điểm, đứng ở vị trí 80. Báo cáo cũng cho biết, tham nhũng là vấn đề rất phổ biến trên thế giới. Có tới 50% trong số các nước được xếp hạng có điểm số từ 50 trở xuống. Ông Huguette Labelle, Chủ tịch TI nhận định, báo cáo năm nay cho thấy tất cả các quốc gia vẫn đối mặt với mối đe dọa về tham nhũng ở mọi cấp của chính phủ, từ hoạt động cấp phép ở địa phương cho tới thực thi của pháp luật. (http://congan.com.vn/?mod=detnews&catid=707&id=508326).	Việt Nam vẫn bị xếp vào diện các nước "dưới trung bình" vì tham nhũng   Vào hôm nay, 03/12/2013, Tổ chức Minh bạch Quốc tế Transparency International – một định chế chống tham nhũng rất có uy tín - đã công bố bảng chỉ số cảm nhận tham nhũng 2013 của mình. Trong số 177 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới được đánh giá, tình trạng Việt Nam vẫn bị xem là kém cỏi, bị xếp thứ 116. (http://www.viet.rfi.fr/viet-nam/20131203-viet-nam-van-bi-xep-vao-dien-cac-nuoc-duoi-trung-binh-vi-tham-nhung)
…	…

Bạn nghĩ gì về khác biệt trong cách đặt vấn đề và trình bày trên đây ? Chúng ta phải thừa nhận khó đặt cách so sánh thích hợp giữa nước Pháp và Việt Nam chúng ta. Bất cứ sự so sánh nào cũng sẽ khập khiễng ở nhiều cấp độ : văn hóa, truyền thống, giáo dục, sự phát triển và vị thế trên thế giới, ngay cả khi Pháp đang gặp phải nhiều vấn đề xã hội như hôm nay. Báo chí Pháp rất khắt khe với Chính phủ trong chính sách phát triển đất nước. Sự khắt khe này hoàn toàn không mang tính “thù nghịch” và cũng không bị kết tội là “chống phá Nhà nước”. Nó giúp nước Pháp nhìn thấy rõ hơn con đường phía trước. Nói tóm lại, bất cứ sự tự biện chủ quan nào cũng sẽ là lực cản của sự phát triển.

Trần Văn Khuê